Reflectie of weerkaatsing (vanuit het Latijn 'reflexio' terugbuiging) is een fenomeen waarbij een gedeelte van het licht dat op een glazen oppervlak of een ander medium valt, wordt gebroken en zich voortplant in een volkomen andere richting.
De gerichte weerkaatsing van licht wordt een spiegeling genoemd. De straalbreking wordt in de optische natuurkunde (alsook in de fotografie) diffractie genoemd: het afbuigen van licht.
Wanneer er diffractie optreedt heeft dat effect op de scherpte en de details in een beeld. Wanneer je door een kleine lensopening kijkt, krijg je maximale scherpte. Een grotere opening levert een minder scherp beeld op omdat het beeld verder uitwaaiert. Een kleinere lensopening geeft meer scherpte. Maar een té kleine opening maakt dat de scherpte weer achteruit gaat. Fotografie gaat er daarbij vanuit dat elk objectief een eigen optimale diafragma (verstelbare lensopening) heeft, waarbij de scherpte optimaal is.
De lensopening zoals genoemd in de omschrijving van diffractie zie ik in de methode van De Binnenwereld als de blik op jezelf én de manier waarop je de zelfreflectie aangaat (methode, de aanzet van waaruit je naar jezelf kijkt). Hierbij vraag ik mij af: wat is de optimale lensopening in persoonlijke, kritische reflectie op het eigen professioneel handelen?
Interessante begrippen met betrekking tot reflectie vind ik, vanuit de benadering van natuurkunde: weerkaatsing, spiegeling / weerspiegeling, terugbuiging, scherpte / focus.
Geraadpleegde fotografie bronnen: Wat is diffractie en wanneer treedt het op? - nandoonline fotografie, cameranu.nl, vinkacademy.nl
Geraadpleegde natuurkunde bronnen: Wat is lensdiffractie? | Guinguette Marais Poitevin (guinguette-maraispoitevin.com),
Wetenschappelijke publicatie; Diffraction or Reflection : Bozalek (V.), Zembylas (M.), 2016
Reflectie wordt doorgaans benaderd als:
- instrumentele, steriele en individuele (mentale) blik naar binnen, de rationele keuzes
- sociale context, de persoon zelf in relatie tot de ander
Binnen de context van het leraarschap (competenties van de leraar) wordt reflectie vaak benaderd als een vaardigheid 'kunnen reflecteren op jezelf'. Het maken van een afweging en geïnformeerde keuzes, waarmee reflectie is verworden tot een moreel-kompas, een zaak van goed of fout.
Kritische zelfreflectie is meer dan alleen maar nadenken over ervaringen en het beoordelen van situaties. Elk mens staat in contact met anderen (in het bijzonder binnen de context docent - leerling), er is sprake van een sociale context en een sociaal netwerk. Kritische reflectie is ook een kritiek op onze aannames en waarden, kritische zelfreflectie vraagt om een kritisch onderzoek, kritische reflectie leert ons over de connectie met de ander en de impact van onze positie tot de ander (p.5).
Diffractie wordt in deze publicatie gezien als een methodologische benadering gericht op verschil en de verstrengeling van materie en betekenis. Om vanuit dit inzicht (nieuwe) mogelijkheden te kunnen onderzoeken (creatie) in plaats van het uitsluiten of afstoten van mogelijkheden (p.6)
Kritische reflectie op het professionele handelen werkt niet hetzelfde als in de optische natuurkunde, simpelweg omdat de mens geen onafhankelijk subject is, maar een persoon met eigen aannames en een eigen referentiekader. Reflectie is hiermee vanaf de start dus altijd gekleurd / beïnvloed door individuele factoren en afhankelijk van eigen interpretaties (van de verkregen data in de reflectie). Zelfreflectie geeft, doordat het een menselijke activiteit is, dus altijd een vertroebeld (gekleurd) beeld (p.7)
Diffractie is waar golven "samenkomen wanneer ze elkaar overlappen en het schijnbaar buigen en uitspreiden van golven wanneer ze op een obstructie stuiten" (Barad, 2007, p. 28). Bij het combineren kunnen golven worden versterkt door ze over elkaar heen te leggen.